Bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde kullanılan antibiyotiklerin, uygunsuz ve sürekli kullanımı bakterilerin direnç kazanmasına neden oluyor. Bu sebeple de hem enfeksiyon tedavileri zorlaşıyor hem de küresel çapta insan sağlığını tehdit eden bir sorun ortaya çıkıyor. Aksaray Üniversitesi Sabire Yazıcı Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Melek Pamuk Algı, üzerinde çalıştığı ‘antibakteriyel hidrojeller’ ile antibiyotiğin yerini alacak bir ilaç geliştirilmesinin ilk adımlarını atıyor. Oğlunun 2 buçuk aylıkken geçirdiği hastalıktan sonra antibiyotiklere alternatif geliştirmek için araştırmaya başladığını söyleyen Prof. Dr. Pamuk Algı, Dünya Antibiyotik Farkındalık Haftası’nda yaptığı çalışmaları ve bu çalışmalara neden olan özel durumunu Hürriyet’e anlattı:
Fotoğraflar: Fatih Vurgun (Aksaray Üniversitesi)
ANTİBİYOTİKLERİN YERİNE NE KULLANILIR DİYE DÜŞÜNDÜM
“Yapılan bazı tetkiklerin ardından doktorlar oğlumun enfeksiyon geçirdiğini, durumun ciddi olabileceğini ve bir süre hastanede kalmamız gerektiğini söyledi. Diğer ilaçların yanında antibiyotik verilmesine rağmen oğlum bir türlü normale dönmüyordu. Her gün bir umutla bu kez sonuçlar iyi çıkar ve bugün taburcu oluruz diye bekliyorduk ama bir türlü değerler değişmiyordu. Hastanede geçirdiğimiz o iki haftayı ve oğlumun o halini hiç unutamıyorum. Antibiyotiklerin tesirinin bugün önemli derecede azaldığından o günlerde emin oldum. Biraz araştırınca yeni antibiyotiklerin keşfinin zor olduğunu ve en son 1987 yılında yeni bir antibiyotik türünün keşfedildiğini öğrendim. Bu durumda ister istemez antibiyotiklerin yerine ne kullanılabilir diye düşünmeye başladım.”
DİRENÇLİ BAKTERİLER ÖLÜMLERE NEDEN OLUYOR
Dirençli bakteriler dünya genelinde giderek artan sayıda enfeksiyona neden oluyor. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, ilaca dirençli bakterilerin dünya genelinde her yıl 700 bin kişinin ölümüne neden olduğu ve 2050’li yıllara doğru bu sayının milyonlara ulaşabileceği ön görülüyor. Antibiyotiklerin etkisi azaldıkça enfeksiyonların tedavisi de zorlaşıyor. Ayrıca son zamanlarda yapılan bazı çalışmalar, özellikle yeni doğan bebeklerde antibiyotik kullanımının bazı alerjik hastalıkları tetiklediğini gösteriyor. Prof. Dr. Pamuk Algı, antibiyotik kullanımında muhtemel bir sona doğru yaklaşıldığını ve onların yerini alabilecek yeni malzeme ve teknolojilerin geliştirilmesinin artık zorunlu hale geldiğini söylüyor. Prof. Dr. Algı, “Yaşadığımız tecrübeler ve araştırmalarımız sonucunda ekibimizle birlikte yenilikçi bir yaklaşım ışığında antibakteriyel hidrojeller geliştirmeyi planladık” dedi.
İLAÇ ÖNCÜSÜ BİR MALZEME OLACAK
Antibakteriyel özellik gösteren malzemeler üzerinde 6 kişilik ekibiyle 3 yılı aşkın süredir çalıştığını belirten Algı sözlerini şöyle sürdürdü: “Çalışmalarımızı 2 yıl içerisinde tamamlayarak prototip bir malzemeyi testlerden geçirmeyi hedefliyoruz. Bu süre sonunda istediğimiz sonuçları alabilirsek ilaç öncüsü bir malzeme geliştirmiş olacağız. Ancak malzemenin ilaç olarak kullanılması için hem sponsor bulmamız hem de ilave çalışmalar yapmamız gerekecek.
Malzeme ilaç olarak geliştirilebilirse karşımıza iğne ya da enjekte edilebilir bir formda çıkacak. Diğer yandan cilt yüzeyine uygulanabilmesi için bandaj formunda da kullanılabilecek. Bu malzemeler antibiyotiklerden çok farklı yapıda olduğundan, bakteriler direnç mekanizmalarının hangisini kullanırsa kullansın direnç göstermek gibi durumları olmayacak.”
ÖNEMLİ BİR ADIM
Prof. Dr. Ateş Kara (Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Genel Sekreteri):
“Dünyada antibiyotiğin yerine kullanılmak üzerine yapılan birçok çalışma var. Bu çalışma da onlardan biri. İnsanda uygulanması konusunda çok yolu olan bu projeyi önemli bir adım olarak değerlendirebiliriz. Çalışmanın laboratuvar ortamında başarılı olabileceğini düşünüyorum ancak uygulama aşamasına gelinceye kadar daha atılması gereken pek çok adım olacak.”
